Περίληψη της Ενότητας 2

Ποια είναι η συμμετοχή των γυναικών στον αγροτικό τομέα σήμερα;

Οι γυναίκες συμμετέχουν σε όλο και πιο ποικίλες αγροτικές δραστηριότητες, πράγμα που σημαίνει ότι ο παραδοσιακός ρόλος των γυναικών έχει αλλάξει. Πολλές από τις πρωτοβουλίες, π.χ., η μελισσοκομία, η ραπτική ή η μαγειρική έχουν μετατραπεί σε αγροτική επιχείρηση και έχουν γίνει πηγή εισοδήματος, αντιπροσωπεύοντας το επόμενο βήμα στην επαγγελματική εξέλιξη. Η διαφοροποίηση των αγροκτημάτων είναι, στην πραγματικότητα, ένας τομέας που ηγούνται οι γυναίκες.

Πώς μπορούν οι γυναίκες να συνεισφέρουν στον αγροτικό τομέα;

Οι γυναίκες συμβάλλουν στον αγροτικό τομέα κυρίως σε 4 τομείς: τη γαστρονομική κληρονομιά, την πολιτιστική κληρονομιά, τη διατήρηση του παραδοσιακού φυσικού τοπίου και της βιοποικιλότητας και στις κοινωνικοπολιτιστικές και αθλητικές-τουριστικές δραστηριότητες. Περισσότερες γυναίκες είναι σήμερα πρέβηρες, ηγέτιδες νεοφυών επιχειρήσεων, ή φέρνουν κοντά γενιές μέσω της χειροτεχνίας ή άλλων ομαδικών δραστηριοτήτων που οργανώνονται σε αγροτικές περιοχές.

Ποια είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον αγροτικό τομέα και πώς μπορούν να τα ξεπεράσουν;

Φυλετικές διακρίσεις και φόρτος εργασίας των γυναικών

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ο αγροτικός τομέας κυριαρχείται από άνδρες. Το χάσμα μεταξύ των φύλων είναι σαφές, όταν το κοινωνικό περιβάλλον αποθαρρύνει τις γυναίκες από το να γίνουν παραγωγικές, γιατί αντίθετα θα πρέπει να είναι υποστηρικτικές στην οικογένειά τους και να φροντίζουν τα παιδιά τους. Οι διαφορές μεταξύ των φύλων γίνονται πιο σαφείς όταν εξετάζεται ο φόρτος εργασίας των γυναικών. Σε πολλές χώρες, υπολογίζεται ότι οι γυναίκες αφιερώνουν το 85 έως 90 τοις εκατό του χρόνου τους στην επεξεργασία και την προετοιμασία του φαγητού του νοικοκυριού. Αναλόγως της δομής και του μεγέθους του νοικοκυριού, αυτές οι εργασίες μπορεί να είναι εξαιρετικά χρονοβόρες.

Έλλειψη οικονομικής στήριξης και χάσμα αμοιβών

Η οικονομική υποστήριξη είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα για πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Συνήθως, οι αγρότες και οι αγρότισσες καταλήγουν να αντιμετωπίζουν τα οικονομικά τους προβλήματα χρησιμοποιώντας τις δικές τους αποταμιεύσεις. Ενώ η οικονομική υποστήριξη μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελής για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και τη διοργάνωση μαθημάτων κατάρτισης, τα εμπόδια που σχετίζονται με τη γραφειοκρατία, τη χορήγηση αδειών, τη χρηματοδότηση και τη συνεργασία με τον δημόσιο τομέα είναι αρκετά σοβαρά ώστε να καθυστερήσουν ή ακόμη και να σταματήσουν τη διαδικασία. Ταυτόχρονα, το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι καθοριστικό. Μια αιτία για αυτό το χάσμα είναι η ανεπαρκής γνώση των γυναικών σχετικά με τις διαδικασίες στον αγροτικό τομέα, κάτι που επηρεάζει τις προοπτικές σταδιοδρομίας τους. Λόγω των μητρικών τους καθηκόντων, οι γυναίκες έχουν λιγότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αποκτήσουν εμπειρία και ως εκ τούτου καταλήγουν ως υπάλληλοι χαμηλής ειδίκευσης που γίνονται βοηθοί του συζύγου τους. Επιπλέον, αυτό το επακόλουθο γίνεται πιο σοβαρό επειδή το επίπεδο εκπαίδευσης τους δεν υπερβαίνει το τυπικό επίπεδο.

Λύσεις:

Ευρωπαϊκές, εθνικές και περιφερειακές πολιτικές

Αυτά τα εμπόδια θα μπορούσαν να ξεπεραστούν μέσω της συνεργασίας κάθε χώρας μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρχικά, οι γυναίκες χρειάζονται υποστήριξη κατά την υλοποίηση του διπλού ρόλου τους ως μητέρες και επιχειρηματίες.  Δεύτερον, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι συνεργασίες μεταξύ ιδρυμάτων κατάρτισης και δικτύων από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί να οδηγήσουν στην αντιμετώπιση των εμποδίων μέσω της συνεργασίας, της ανταλλαγής ιδεών και των καλών πρακτικών. Επιπλέον, μια οργανωμένη δημόσια υποδομή που προσφέρει βοήθεια για τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, ευκαιρίες εκπαίδευσης και ευελιξία στις μετακινήσεις των γυναικών που μένουν σε αγροτικές περιοχές θα μπορούσε να αποβεί πολύ χρήσιμη. Επιπλέον, η ανάπτυξη περιφερειακών πολιτικών για τον αγροτικό τομέα, όπως και το εθνικό σχέδιο για την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοοικονομία και η εισαγωγή ενός βιώσιμου και συμμετοχικού συστήματος υποστήριξης για τις γυναίκες αγροεπιχειρηματίες, θα μπορούσαν να είναι επωφελείς

Ευκαιρίες εκπαίδευσης και χρηματοδότησης

Όσον αφορά τις ευκαιρίες εκπαίδευσης, η τεχνική κατάρτιση μαζί με τις επιχειρηματικές γνώσεις στην αγροεπιχειρηματικότητα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη βελτιστοποίηση αυτού του επιχειρηματικού τομέα για τις γυναίκες. Όσον αφορά τις οικονομικές ευκαιρίες, υπάρχει ανάγκη για οικονομική ασφάλεια και κατανομή κινδύνων. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μέσω προγραμμάτων μικροπιστώσεων και δημόσιων εγγυήσεων, που μειώνουν τον ατομικό κίνδυνο.

Αγροτικοί Συνεταιρισμοί

Δημιουργούνται με στόχο να υποστηρίξουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και να βελτιώσουν τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Αυτό συμβαίνει μέσω της δημιουργίας μιας πηγής εσόδων για τις γυναίκες αγροεπιχειρηματίες, δίνοντάς τους ανεξαρτησία, έλεγχο της επιχείρησής τους και αυτοεκτίμηση για να ακολουθήσουν τα όνειρά τους.

Ποια είναι τα καλύτερα παραδείγματα γυναικών αγροεπιχειρηματιών;

QOPPA: Δύο νεαρές Ελληνίδες παράγουν εξαιρετικής ποιότητας βιολογικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο το οποίο εξάγεται σε πολλές χώρες στο εξωτερικό. Το παρθένο ελαιόλαδο που παράγει η QOPPA έχει εξαιρετική ποιότητα. Γι’ αυτόν το λόγο έχει χαρακτηριστεί ως «Πιστοποιημένο Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο» και το 2020 έχει βραβευτεί σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς, με Χρυσό και Ασημένιο Αστέρι για τη γεύση και τη συσκευασία του, και με Χάλκινο για την υγεία και τη διατροφή και για την ποιότητά του.

HERBAFABRIKA: Είναι ένα αγρόκτημα μικροβοτάνων που ονομάζεται Farm 4.0. Η ανάπτυξη των νέων φυτών γίνεται κάθετα, υδροπονικά (χωρίς χώμα, σε θρεπτικό διάλυμα) και ο έλεγχος τους γίνεται μέσω λογισμικού. Με άλλα λόγια, πρόκειται για την πρώτη υδροπονική φάρμα στην Πράγα, που εισάγει για πρώτη φορά ψηφιακά μέσα στον αγροτικό τομέα. Στο αγρόκτημα, καλλιεργούνται μικροβότανα, λαχανικά και μικρά  τοπικά φρούτα χωρίς ψεκασμό. Ως αποτέλεσμα, η γεύση τους είναι πρωτότυπη και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες.

MAJNIKA HERB GARDEN: Η Majda έχει ιδρύσει τον βοτανόκηπο Majnika, ένα οικογενειακό αγρόκτημα στη Σλοβενία. Ο βοτανόκηπος έχει περισσότερα από 160 διαφορετικά φυτά. Η παραγωγή βοτάνων και βλαστών είναι βιολογική και βιοδυναμική, ενώ η Majda δραστηριοποιείται στις αγορές για περισσότερα από 10 χρόνια. Η καλλιέργεια είναι επίσης απαλλαγμένη από τεχνητά λιπάσματα και ψεκασμούς, χωρίς υβρίδια, πλαστικές μεμβράνες και βαριά μηχανήματα. Εκτός από την παραγωγή και το ηλεκτρονικό κατάστημα, ο βοτανόκηπος προσφέρει ενδιαφέρουσες ενημερωτικές ξεναγήσεις, θεματικά εργαστήρια, διαλέξεις και διαβουλεύσεις. Τέλος, ο βοτανόκηπος Majnika έχει βραβευτεί δύο φορές από την AgroBiznis και το IMK στη Σλοβενία. Στη ομάδα του βοτανόκηπου Majnika εντάχθηκε αργότερα η κόρη της Majda, Katja, η οποία αναγνωρίστηκε ως μια καινοτόμα νεαρή αγρότισσα το 2019 και ως η καλύτερη αγροεπιχειρηματίας το 2020.